Mỹ thuyết phục Việt Nam thế nào để đưa tàu sân bay vào Đà Nẵng: Tiết lộ của ĐS Ted Osius

25/07/2021

Một thuỷ thủ canh gác trên tàu sân bay USS Carl Vinson sau khi cập cảng Đà Nẵng ngày 5/3/2018. Đây là hàng không mẫu hạm đầu tiên của Mỹ cập cảng Việt Nam kể từ sau chiến tranh.

Cuốn sách sắp ra mắt của cựu Đại sứ Mỹ tại Việt Nam, Ted Osius, về ‘hậu trường’ ngoại giao giữa hai cựu thù tiết lộ nhiều điều chưa được biết đến, trong đó có việc Mỹ đã làm gì để Việt Nam đồng ý cho chuyến thăm đầu tiên của tàu sân bay kể từ khi chiến tranh kết thúc

Sau cuộc chiến tranh kéo dài hai thập kỷ với gần 60.000 binh lính Mỹ và khoảng 3 triệu người Việt Nam thiệt mạng, Việt Nam và Mỹ giờ đây là những đối tác quốc tế quan trọng của nhau. Nhưng để hai cựu thù đi đến được một mối quan hệ đối tác toàn diện và ngày càng mạnh mẽ như ngày nay là cả một quá trình ngoại giao giúp làm tan căng thẳng và khắc phục những tổn thương cho cả hai phía trong hơn một phần tư thế kỷ qua, theo cựu Đại sứ Mỹ tại Việt Nam Ted Osius, người từng là một trong những nhà ngoại giao đầu tiên của Sứ quán Mỹ tại Hà Nội ngay sau khi hai nước bình thường hoá quan hệ năm 1995.

Một yếu tố quan trọng trong việc hoà giải thành công mối quan hệ giữa hai cựu thù Mỹ-Việt là sự tôn trọng lẫn nhau, theo Đại sứ Osius cho biết trong buổi thảo luận gần đây về cuốn sách mà ông sắp cho ra mắt có tên “Nothing is Impossible: America’s Reconciliation with Vietnam” (Không gì là bất khả thi: Quá trình hoà giải của Mỹ với Việt Nam).

Người từng là đại sứ thứ 6 của Mỹ tại Hà Nội nói rằng sự tôn trọng mà Mỹ bày tỏ đối với Việt Nam đã giúp xây dựng được lòng tin và hàn gắn mối quan hệ giữa hai nước.

Một trong những ví dụ minh hoạ cho điều này được ông Osius, người làm đại sứ tại Hà Nội từ 2014-2017, kể trong cuốn hồi ký dự kiến ra mắt vào tháng 10 năm nay.

Tiết lộ trước về những gì được viết trong cuốn hồi ký, ĐS Osius, người bắt đầu sự nghiệp ngoại giao của mình ở Việt Nam vào năm 1996 khi là một quan chức quân sự chính trị cho tuỳ viên quốc phòng đầu tiên của Mỹ tại Hà Nội, nói rằng ông đã làm theo lời khuyên của một đại tá người Mỹ gốc Việt làm việc tại văn phòng ĐSQ Mỹ ở Hà Nội, mà theo ông, sau này đã dẫn tới sự tin tưởng của phía Việt Nam để cho phép Mỹ đưa tàu sân bay vào Đà Nẵng.

“Vào thời gian cuối nhiệm kỳ của mình, tôi may mắn được đón Tư lệnh Hạm đội Thái Bình Dương Scott Swift, và chúng tôi đã theo lời khuyên của một người sau này là tuỳ viên quân sự, Đại tá Tôn Thất Tuấn – ông khuyên chúng tôi tới thăm Bạch Đằng Giang, gần Hải Phòng,” ĐS Osius nói tại buổi thảo luận được Asia Foundation tổ chức trực tuyến hôm 15/7 để giới thiệu cuốn hồi ký của ông.

Truyền thông trong nước lúc đó đăng tin và các hình ảnh Tư lệnh Swift và Đại sứ Osius tới thăm di tích lịch sử Bạch Đằng Giang với bãi cọc Bạch Đằng vào sáng ngày 6/10/2017. Trong gần 2 giờ, người đứng đầu hạm đội Thái Bình Dương của Mỹ cùng ĐS Osius đã thăm và thắp hương tại các tưởng niệm các vị anh hùng dân tộc của Việt Nam, gồm vua Lê Đại Hành, Đức thánh Trần Hưng Đạo, vua Ngô Quyền, cùng đền thờ Chủ tịch Hồ Chí Minh.

“Tại sao tư lệnh hạm đội Thái Bình Dương lại đi thăm Bạch Đằng Giang? Ý tưởng là để bày tỏ sự tôn trọng. Chúng tôi tôn trọng lịch sử quân sự của Việt Nam,” ĐS Osius, người đã từ chức đại sứ trước khi mãn nhiệm để phản đối việc Tổng thống Donald Trump trục xuất người tị nạn Chiến tranh Việt Nam được bảo vệ theo hiệp ước đã ký giữa Washington và Hà Nội.

ĐS Osius cho biết ông đã đọc bài thơ “Nam Quốc Sơn Hà”, được coi là ‘Tuyên ngôn độc lập’ đầu tiên của nước Việt, khi đi thăm sông Bạch Đằng, nơi 3 lần chứng kiến quân dân Việt Nam, dưới sự lãnh đạo của các vi tướng sau này trở thành vua và đức thánh trần được tôn thờ ngày nay, đánh bại quân xâm lượng từ phương Bắc bằng các cây cọc gỗ cắm xuống lòng sông.

“Tại sao một bài thơ của thế kỷ 11, được viết để ủng hộ binh sỹ Việt Nam khi chiến đấu chống quân xâm lược từ phương Bắc, vẫn phù hợp với ngày hôm nay? Vì tôi cho rằng nó cho thấy người Mỹ tôn trọng những gì mà người Việt Nam đã phải đối mặt trong suốt lịch sử của họ,” ĐS Osius nói và cho biết cùng thời gian đó ông đang thúc đẩy cho một chuyến thăm của tàu sân bay Mỹ tới Việt Nam.

Trước đó nhiều tháng, theo ĐS Osius cho biết, ông đã đưa ra đề xuất này với Chủ tịch lúc đó Trần Đại Quang và sau đó Tổng thống Trump cũng đã nêu lên ý tưởng này khi gặp Thủ tướng lúc đó Nguyễn Xuân Phúc tại Nhà Trắng vào tháng 5/2017.

Tư lệnh Swift, khi được phóng viên trong nước hỏi lúc tới thăm Bạch Đằng Giang hồi tháng 10/2017, đã nói rằng “tàu sân bay của Mỹ sẽ đến Việt Nam trong một thời điểm phù hợp,” theo Tuổi Trẻ, nhưng không xác nhận khi nào.

“Một tháng sau khi Tư lệnh Swift và tôi tới thăm Bạch Đằng Giang thì phía Việt Nam nói với phía Mỹ rằng ‘Chúng tôi đã sẵn sàng cho chuyến thăm của một tàu sân bay’,” ĐS Osius nói.

Tàu USS Carl Vinson cập cảng Đà Nẵng vào đầu tháng 3/2018 và trở thành tàu sân bay đầu tiên của Mỹ tới thăm Việt Nam kể từ sau khi chiến tranh kết thúc hơn 4 thập kỷ. Truyền thông quốc tế lúc đó nhận định rằng chuyến thăm lịch sử này cho thấy mối quan hệ quốc phòng giữa Việt Nam và Mỹ được tăng cường mạnh mẽ trước sự ảnh hưởng ngày càng tăng của Trung Quốc trong khu vực, đặc biệt trên Biển Đông. Hai năm sau đó, tàu Theodore Roosevelt trở thành hàng không mẫu hạm thứ hai của Mỹ cập cảng Việt Nam.

“Những chuyến thăm của tàu sân bay (Mỹ) không chỉ mang tính biểu tượng mà nó còn là thông điệp gửi đến mọi người rằng Hoa Kỳ và Việt Nam đã có một mối quan hệ mới về an ninh,” ĐS Osius nói và cho biết mỗi lần tàu sân bay cập cảng thì có 5.000 lính hải quân Mỹ lên bờ và vào năm 2018 đó là số lượng quân nhân Mỹ lớn nhất vào đất liền Việt Nam kể từ sau chiến tranh.

Vị cựu đại sứ Mỹ nói ông tin rằng “bày tỏ sự tôn trọng là chìa khoá” để đưa mối quan hệ giữa hai nước “tiến lên phía trước.”

Cựu Ngoại trưởng Mỹ John Kerry, người mà ĐS Osius kể trong cuốn sách của ông là một trong những nhân vật quan trọng nhất giúp hoà giải và hàn gắn mối quan hệ giữa Mỹ và Việt Nam, từng phát biểu tại Hà Nội trong chuyến thăm vào năm 2015 rằng Hoa Kỳ “tôn trọng thể chế chính trị” của Việt Nam và điều này cũng được chính Tổng thống Barack Obama nói với Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng trong buổi tiếp tại Phòng Bầu dục ở Nhà Trắng trong cùng năm đó. Dưới thời chính quyền Tổng thống Trump, Mỹ tiếp tục cam kết tôn trọng độc lập chủ quyền và thể chế chính trị của Việt Nam.

Điều này, theo ĐS Osius, cho thấy Mỹ muốn đưa ra một thông điệp rằng Hoa Kỳ “sẽ không tìm cách lật đổ chế độ” của Đảng Cộng sản và rằng hai nước sẽ cùng làm việc với nhau như những đối tác để cùng nhau tìm ra những giải pháp.

Bộ Ngoại giao Mỹ hồi năm ngoái nói rằng Hoa Kỳ và Việt Nam là các đáng tin cậy với một nền tảng là tình hữu nghị dựa trên sự tôn trọng lẫn nhau. Còn Bộ trưởng Ngoại giao Việt Nam lúc đó Phạm Bình Minh vào năm ngoái khẳng định với người đồng cấp phía Mỹ, Mike Pompeo, rằng Hà Nội coi trọng Quan hệ đối tác toàn diện với Washington.

Trong lời bình cho cuốn sách sắp ra mắt của ĐS Osius, cựu Ngoại trưởng Mỹ Madeleine Albright viết rằng “sự hoà giải của Mỹ với Việt Nam là một trong những câu chuyện ngoại giao tiêu biểu nhất trong 3 thập niên qua” và cho rằng cuốn hồi ký “Không gì là bất khả thi” đưa người đọc đến “hậu trường của sáng kiến (hoà giải), giúp họ hiểu được hai cựu thù đã hàn gắn như thế nào để có một tương lai tốt đẹp hơn cho những người dân của họ.”

Trung Quốc phản đối đài NBC chiếu bản đồ Olympic thiếu Biển Đông và Ðài Loan

Đoàn Olympic Trung Quốc diễu hành tại lễ khai mạc Olympic Tokyo 2020 trên Sân vận động Olympic của Tokyo ngày 23/7/2021. (Ảnh: Kyle Terada-USA TODAY Sports)

Bắc Kinh chỉ trích NBC Universal đã chiếu một “bản đồ không đầy đủ” của Trung Quốc trong chương trình phát sóng lễ khai mạc Thế vận hội Tokyo. Bản đồ được hiển thị khi đoàn Olympic Trung Quốc diễu hành trong lễ khai mạc không bao gồm Đài Loan và Biển Đông, theo Reuters.

Lãnh sự quán Trung Quốc ở New York trong một bài đăng trên mạng xã hội Weibo hôm 24/7 nói rằng việc trình chiếu bản đồ không đầy đủ này “làm tổn thương phẩm giá và cảm xúc của người Trung Quốc.”

Đài truyền hình NBC của Comcast, vốn giữ bản quyền phát sóng Thế vận hội Olympic của Hoa Kỳ, không trả lời ngay yêu cầu bình luận được gửi qua trang liên hệ chính thức của họ.

Lãnh sự quán Trung Quốc không nói rõ lý do tại sao lại phản đối tấm bản đồ nhưng nói: “Chúng tôi kêu gọi NBC nhận ra bản chất nghiêm trọng của vấn đề này và có biện pháp sửa chữa sai sót.”

Tờ Global Times của nhà nước Trung Quốc cũng chỉ trích chương trình phát sóng Thế vận hội và việc hiển thị bản đồ không đầy đủ này.

Các tham chiếu của bản đồ về Đài Loan tự trị và Biển Đông đầy tranh chấp gây nhiều tranh cãi trong những năm gần đây. Đại học Johns Hopkins năm ngoái đã đảo ngược quyết định hiển thị Đài Loan là một phần của Trung Quốc trên bản đồ chỉ sự lây lan của virus corona.

Hai năm trước, cửa hàng Gap Inc của Hoa Kỳ đã xin lỗi vì đã bán một chiếc áo phông mà họ cho là có bản đồ Trung Quốc không chính xác. Một bức ảnh được đăng tải trên mạng xã hội cho thấy chiếc áo phông không có hình đảo Đài Loan hay Biển Đông.

SpaceX sẽ phóng phi thuyền thám hiểm mặt trăng Europa của sao Mộc

Phi thuyền của công ty tư nhân SpaceX chở hai phi hành gia của NASA là Bob Behnken và Doug Hurley đến Trạm Không gian Quốc tế (ISS) hôm 31/5/2020 (Ảnh tư liệu)

Công ty tên lửa tư nhân SpaceX của Elon Musk vừa được NASA trao cho hợp đồng trị giá 178 triệu đôla để phóng phóng phi thuyền lên thám hiểm mặt trăng Europa của sao Mộc. Đây sẽ là sứ mệnh đầu tiên của NASA thám hiểm mặt trăng đóng băng giá Europa của sao Mộc để xem liệu nó có các điều kiện thích hợp cho sự sống hay không, cơ quan không gian cho biết hôm 23/7.

NASA cho biết trong một tuyên bố rằng phi thuyền Europa Clipper dự kiến sẽ được phóng đi vào tháng 10 năm 2024 từ Trung tâm Vũ trụ Kennedy của NASA ở Florida bằng tên lửa Falcon Heavy do công ty Space Exploration Technologies Corp (SpaceX) của tỷ phú Elon Musk chế tạo.

Hợp đồng này đánh dấu cuộc bỏ phiếu tín nhiệm mới nhất của NASA đối với công ty SpaceX có trụ sở tại Hawthorne, California, vốn đã vận chuyển một số chuyến hàng và phi hành gia lên Trạm Vũ trụ Quốc tế cho NASA trong những năm gần đây.

Vào tháng 4, SpaceX được trao hợp đồng trị giá 2,9 tỷ đôla để chế tạo tàu vũ trụ đáp lên mặt trăng cho Chương trình Artemis với kế hoạch đưa các phi hành gia NASA trở lại mặt trăng lần đầu tiên kể từ năm 1972.

Nhưng hợp đồng đó đã bị đình chỉ sau khi hai công ty không gian đối thủ là Blue Origin của Jeff Bezos và nhà thầu quốc phòng Dynetics Inc phản đối việc NASA chọn SpaceX.

Tên lửa Falcon Heavy 23 tầng có thể tái sử dụng một phần của SpaceX hiện là tên lửa phóng phi thuyền mạnh nhất trên thế giới. Tên lửa này đã được dùng đề phóng các chuyến hàng đầu tiên vào quỹ đạo vào năm 2019.

NASA không cho biết các công ty nào khác đã đấu thầu hợp đồng phóng Europa Clipper.

Europa Clipper dự kiến sẽ khảo sát chi tiết về vệ tinh Europa đầy băng, nhỏ hơn một chút so với mặt trăng của trái đất, và là ứng cử viên hàng đầu trong việc tìm kiếm sự sống ở những nơi khác trong hệ mặt trời.

Trong số các mục tiêu của sứ mệnh Clipper là chụp ảnh có độ phân giải cao bề mặt Europa, xác định thành phần của nó, tìm kiếm các dấu hiệu hoạt động địa chất, đo độ dày của lớp vỏ băng giá và xác định độ sâu và độ mặn của đại dương — NASA cho biết.